Dünýäde çilim çekýänler azalýar, emma iň uly temmäki we çilim önümlerini öndürýän Philip Morris International kompaniýasynyň täze pikiri bar: derman öndürýän kompaniýalary satyn almak. Onuň eýelemek isleýän farmasewtik kompaniýalarynyň içine Britaniýadaky Vectura ýaly, çilim çekmek bilen baglanyşykly kesellere bejergi öndürýänler hem girýär.

Pandemiýanyň irki günlerinde tankytçylar maskalaryň hakykatdan hem COVID-19-dan goraýandygyna subutnama sorapdylar.

Yale we Stanford uniwersitetleriniň ylmy barlagçylary Bangladeşiň oba ýerinde 350 müň adamlyk synag geçirip, maskanyň wirusdan goraýandygyny subut etdiler. 2020-nji ýylyň noýabry we 2021-nji ýylyň apreli aralygynda 300 sany oba ýaşaýjylaryna maska geýmäge höweslendiriji çäreler bilen birlikde mugt maskalar we COVID testleri üpjün edildi. Ýene bir 300 adamlyk topara hem beýle höweslendirijiler berilmezden gözegçilik edilip, netijeler deňeşdirildi.

Haçanda ABŞ-nyň Daşky gurşawy goramak agentligi (EPA) bir himikaty adamlara zyýanly diýip kesgitlese, yzyndan şol himikata kadalaşdyryjy çäklendirmeler hem girizilip başlanýar. Munuň 2017-nji ýylda EPA-nyň formaldegid gazynyň (yssyz, zäherli, suwda ereýän gaz – CH₂O) barlagnamasyny çap etmezliginiň sebäplerinden biridigini agentligiň öňki wekilleri aýdýarlar.

COVID-19 ýaly uly ýitgili pandemiýanyň döreme ähtimallygynyň biziň çak edişimizden has ýokary bolmagy mümkin (PNAS).

Dýuk uniwersitetiniň alymlary gyrgyn (çuma), mama keseli (ospa), mergi (holera) we dümew wiruslary (influenza) ýaly geçmişde ýüze çykan "zyýanly patogenleriň birnäçe toparlaryny" seljerdiler we şuňa meňzeş keselleriň gaýtalanma ähtimallygyny kesgitleýän modelleri taýýarladylar.

Hindistanda transgenderleriň dolandyrýan iki sany klinikasy açyldy. Olar transgender adamlaryň saglygyna, abadançylygyna we AIW keseliniň ýagdaýyna gözegçilik etmegi goldamaga niýetlenen. Klinikalaryň ikisem Haýdarabatda ýerleşýär. Bu klinikalar hemmeler üçin, şol sanda transgender we iki jynsada degişli bolmadyk (iňlisçe: nonbinary – özüni ne aýal ne erkek hasap edýän adam) adamlary kabul edýär. Klinikalaryň lukmanlarynyň, şepagat uýalarynyň, dolandyryjylarynyň we geňeşçileriniň ählisi transgenderdir.

Argentinada 59-64 ýaşdaky 300,000-den gowrak aýalyň ýeterlik pensiýa gaznasynyň ýoklugy sebäpli pensiýa çykyp bilmeýändigi çak edilýär. Bu esasan, aýallara enelik rugsadynyň ýa-da çaga ideg edýänligi üçin öwez pulunyň berilmeýänligi sebäplidir. Muny bütin dünýäniň aýallary tölegli işiň daşyndan edýärler. Güzeranyny zordan aýlaýanlygynyň üstesine, çagalara ideg etmek aýallar üçin iki esse agyr ýükdür. Hususan-da, Argentinada öý-hojalyk işleriniň jogapkärçiliginiň aýallara ýüklenýänligi sebäpli olaryň köpüsi resmi işlerde işlemeýärler.

Werakruz Meksikanyň aborty jenaýat hasap etmeýän dördünji ştaty bolar. Ýurtda Rim Katolikleriniň agdyklygy zerarly abort tabu hasaplanylýar we bu meselede esasan din hökmürowanlyk edýär.

Aborty kanunylaşdyrýan karar 25-13 ses we 1 sany saklanan ses bilen iýulda kabul edildi. Werakruz indi Meksika Siti, Oaksaka we Hidalgo bilen bir hatarda aýallara göwreliligiň 12 hepdesine çenli abort etdirmäge hukuk berer. 

Häzirki wagtda ýetginjekleriň sany iň ýokary derejä ýetip, olar dünýäniň ilatynyň altydan birini tutýarlar. Bu ýetginjekleriň 90% golaýy pes we orta girdejili ýurtlarda ýaşaýar.

Jynsy zorlanma sezewar bolan adamlar polisiýa işgärleri bilen edilýän aragatnaşyklaryň örän ýiti we rehimsiz bolup, zorlugyň ýarasynyň üstüne duz sepýändigini aýdýarlar. Zorlanandygyň barada polisiýa habar bermek örän agyr düşýär, esasanam pidanyň ähli zady tiz ýadyna salyp bilmeýändigi üçin polisiýa oňa şübhelenende pidanyň ýüki has hem agralýar.

Talibanyň Kabuldaky ýeňşi Owganystanda enäniň we çaganyň ömrüni uzaltmakda ýetilen ösüşlere howp salyp biler. Çaklamalara görä, 2003-2015 ýyllar aralygynda Owganystanda çaga ölümçiligi 29% azaldy; ýene bir çaklama görä, 2005-nji ýyldan 2017-nji ýyla çenli çaga dogumynda ölýän eneleriň sany takmynan 50% azaldy. Bu ösüşiň köp dürli sebäpleriniň biri hem ABŞ-nyň Owganystana barmagy boldy. Owganystanyň saglyk ulgamlary ugrundan ylmy iş alyp barýan John Hopkins professory Gilbert Burnham jemgyýetçilik saglygynda gazanylan üstünlikleri saklap galmagyň nä derejede mümkindigini soraglaýar: "Eger aýallara saglyk we iş taýdan çäklendirmeler goýlup başlansa we saglyk maksatnamalaryna ideologiýa aralaşsa, ýagdaýlar erbetleşip biler".