Awgust 12 – Bütindünýä Ýaşlar Güni

Okyjalarymyzyň köp böleginiň ýaşlardygy sebäpli, bu ýyl Bütindünýä Ýaşlar gününde ýaşlaryň işsizligi we ruhy saglygy meselesini gozgamagy makul bildik.

Ruhy saglyk – bu adama öz potensiýalyny görkezmäge, stresi ýeňip geçmäge, öndürijilikli zähmet çekmäge we jemgyýete peýdaly goşant goşmaga mümkinçilik berýän ruhy we sosial abadançylyk ýagdaýydyr. Adamyň durmuşynyň ähli bölegi onuň ruhy saglygyna täsir edip bilýär.

Köp ýaş ýigitler, hatda uly adamlar hem dölüň gutaryp-gutarmazlygy barada ynjalyksyzlanýarlar. Dölüň erkek jyns agzalarynda emele gelmegi üznüksiz amala aşyrylýandy we onuň gutaryp galmagy baradaky gorkular esassyzdyr. Erkek jyns öýjükleri (spermatozoidler) ýumurtgajyklarda emele gelip, prostata mäziniň we tohum haltajygynyň bölüp çykarýan suwuklygyna düşýärler. Şeýdip erkek döli emele gelýändir.

Jynsy gatnaşykda, eýakulýasiýa netijesinde kadada 2-5 ml. mukdarda döl bölünip çykýandyr.

Howa hapalaýjy bölejikler demgysma we allergiýadan başga, onkologik kesellere-de eltip bilýär.

Hapa howanyň öýken ragy bilen bagly bolmagy geň zat däldir. Biz hapa howadan dem alanymyzda gaty bölejikleri içimize sorýarys we olar organlarymyza ornaşyp, onkologik keselleriň emele gelmegine getirýär. Soňky barlaglar howanyň hapalanmagynyň bagyr ragynda, süýt we aşgazanasty mäzleriniň ragynda ölüm howpuny hem artdyrýandygyny görkezýär.

Saglyk redaksiýasy Okajak.com saýtynyň düýbüni tutujylar we dolandyryjalar bilen söhbetdeş boldy.

Bu başlangyjyňyzyň maksatlary barada aýdaýsaňyz. Websaýtyňyzda nähili maglumatlar bar?

Okajak: Türkmenistanda ýaşlaryň ýüzbe-ýüz bolýan esasy meseleleriniň biri ýokary okuw we stipendiýa mümkinçiliklerinden bihabarlylyk. Şeýle mümkinçilikleriň örän kändigine garamazdan, dürli sebäplere görä olaryň köpüsinden halkymyz habarsyz bolup galýar.

Ýetginjeklikde hiç bir jynsy gatnaşyklara degişli sebäpsiz, öz-özünden ereksiýa (ujydyň gönelmegi) bolup bilýändir we bu ýagdaý ýetginjegi gorkuzmaly däldir.

Ýaş ýigit görmegeý gyzy görende, seksual manyly kitap okanda ýa-da kinofilme tomaşa edende, owadan gyzy ýa-da aýal bedenini göz öňüne getirende, ereksiýa döräp biler.

Sen bu sözlere (olar latyn sözleridir) lukmançylyga degişli kitaplarda duş gelmegiň we düşünmezligiň mümkindir. Hakykatda bolsa, bu iki söz erkek adamynyň kadaly jynsy gatnaşyklary geçirmegini häsiýetlendirýän fiziologiki ýagdaýdyr.

Ereksiýa – erkek adamynyň gyjynmagynyň täsiri bilen ujydynyň gönelmegidir. Bu hadysa ujytda ýerleşýän gowak görnüşli bedenlere ganyň gelip, olaryň dolmagy netijesinde bolup geçýär. Ereksiýa bolmasa jynsy gatnaşygy geçirmek mümkin däldir.

Gen üýtgetmek (iňlisçe: gene editing) – bu tehnologiýa arkaly organizmiň DNK-syny üýtgetmekdir. Munuň üsti bilen genomyň islendik ýerine genetik material goşup, aýryp ýa-da özgerdip bolýar.

Gen üýtgetmek dürli maksatlar üçin ulanylýar:

Ilkinji jynsy gatnaşyk gyzlyk perdäniň ýyrtylmagy sebäpli biraz agyryly duýgular bilen geçip biler. Ýöne bu hemişe agyrynyň boljakdygyny aňlatmaýar. Gyzlyk perde gan damarlaryny we nerw süýümlerini saklaýandyr. Eger ilkinji jynsy gatnaşykda ýyrtylma perdäniň nerw süýümleriniň köp ýygnanan ýerinden başlasa, bu agyryly duýgyny berip biler.